уш-акыл

уш-акыл
уш-акыл
1. ум, разум, рассудок; способность мыслить

Виет, ужамат, тале, да тиде тале виетлан келшыше уш-акыл ок сите. [/i]К. Васин.[/i] Сила, вижу, у тебя большая, но для этой большой силы не хватает подходящего ума.

Тунам тӱрлӧ кӱлдымашыжат (Орайын) уш-акылжым аҥыртарен. [/i]С. Эман.[/i] Тогда даже всякие пустяки мутили разум Орая.

2. мысль; процесс мышления; то, что заполняет сознание, дума

Уш-акыл мӱндыркӧ чоҥешта. [/i]С. Вишневский.[/i] Мысли летят далеко.

Кеч йӱкым огыт пу гынат, уш-акылышт дене таум ыштен, вуйыштым савалтат. [/i]К. Исаков.[/i] Хоть и не подают голоса, но мысленно (букв. с мыслью) благодаря, кивают головами.

Сравни с:

уш, акыл
3. сознание, самосознание; способность воспроизвести действительность в мышлении, понимание своей роли в обществе

Эн ондак у властьлан айдемын уш-акылжым вашталташ кӱлын. [/i]А. Юзыкайн.[/i] Прежде всего новой власти было необходимо изменить сознание человека.

(Шемер калыкын) политический да национальный уш-акылжын помыжалтмыже шочмо йылме дене сылнымутан литературлан шочашыже йӧным ыштен. [/i]С. Черных.[/i] Пробуждение политического и национального самосознания трудящихся создало условие для зарождения художественной литературы на родном языке.

4. кругозор; объём интересов, знаний

Вет книга илаш туныкта, сайын тунемаш полша, уш-акылдам шара. [/i]К. Коряков.[/i] Ведь книга учит жить, помогает хорошо учиться, расширяет ваш кругозор.

Лачак тышеч интернационализм шӱлыш илана, а тудыжо уш-акылым кумдаҥда, келшен илымашым у кӱкшытыш нӧлталеш. [/i]М. Казаков.[/i] Именно здесь (букв. отсюда) зарождается дух интернационализма, а он расширяет кругозор, поднимает на новую высоту дружбу (букв. дружную жизнь).


Марийско-русский словарь . 2015.

Игры ⚽ Нужен реферат?

Полезное


Смотреть что такое "уш-акыл" в других словарях:

  • акыл — 1. Кешенең уйлау, фикер йөртү сәләте, аңлылык дәрәҗәсе акыл яшьтә түгел – башта 2. Иҗтимагый аң, иҗтимагый фикер 3. Киңәш яшьләргә акыл бирү 4. Уй, фикер кем башына килгән бу акыл? 5. Акыллылык акыл түгел бу эшең 6. Алдын артын уйлау, уйлап эш… …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • ис-акыл — И. БЕТҮ – Бик нык курку, аптырау аркасында аңлый алмас хәлгә килү. И. КИТҮ, И. НЫ АЛУ, ИС КИТҮ – Бик нык гаҗәпләнү, хәйран калу. И. ГА КИЛҮ – Аңлап алу, төшенү, абайлау. ИСТӘ АҢДА БУЛМАУ – Хәтердә бөтенләй булмау, бөтенләй уйламау …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • һушлану — Акыл керү, аң дәрәҗәсе үсү бала үсәр, тиле һушланмас …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • авыр — I. с. 1. Үлчәүгә күп тарта торган, зур үлчәүле; киресе: җиңел 2. Кайгылы, борчулы. Матди яктан кыенлашкан, җитмәүчелекле, бәхетсез (тормыш, язмыш тур.) 3. рәв. Әкрен, ашыкмыйча, салмак 4. Каты, җитди авыр яра 5. Зур хезмәт, физик яки акыл көче… …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • аек — с. 1. Исерткеч эчемлек эчмәгән, исермәгән; исерек булмаган. Гомумән, исерткеч эчемлекләр, аракы эчми торган 2. күч. Фикер йөртердәй хәлдә, уйлау сәләтен югалтмаган, аңлы 3. күч. Акыллы, уйлап эш итә торган. рәв. Уйлап, акыл белән. Дөрес, туры,… …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • айнык — с. 1. Исерткеч эчемлек эчмәгән, исермәгән; исерек булмаган. Гомумән, исерткеч эчемлекләр, аракы эчми торган 2. күч. Фикер йөртердәй хәлдә, уйлау сәләтен югалтмаган, аңлы 3. күч. Акыллы, уйлап эш итә торган. рәв. Уйлап, акыл белән. Дөрес, туры,… …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • җитмәслек — с. Үзеннән алдагы исем (буй, акыл, күз, көч, хәл һ. б.) белән бергә предметтагы теге яки бу сыйфатның артыклыгын, аңа ирешеп булмауны аңлата акыл җитмәслек эшләр …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • интеллект — Кешенең фикерләү, акыл сәләте; акыл үсеше дәрәҗәсе …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • рационализм — филос. 1. Кеше акылы чиктән тыш көчле, чынбарлыкны тулысына танып белеп була дигән фәлсәфи караш 2. Фикерләүнең тормыш тәҗрибәсенә бәйләнешен инкарь итеп, дөньяны танып белүнең бердәнбер чыганагы акыл дип санаучы философик юнәлеш 3. күч. Тормышта …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • хезмәт — 1. Кешедән акыл яки физик көч таләп итә торган максатлык эшчәнлек, эш 2. Шундый эш нәтиҗәсе буларак фәнни, әдәби яки сәнгать әсәре 3. Көч, энергия әз хезмәт түкмәдем. Тырышлык 4. Эш (урыны) , вазифа директорлык хезмәтеннән тыш укыта да 5. Армиядә …   Татар теленең аңлатмалы сүзлеге

  • Рыскулов Муратбек — (23.11.1909, с. Чаек, ныне Джумгальского района Киргизской ССР, ‒ 1.2.1974, Фрунзе), киргизский советский актёр, народный артист СССР (1958). Член КПСС с 1947. С 1936 в труппе Киргизского музыкально драматического театра (одновременно учился в… …   Большая советская энциклопедия


Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»